महाभारत सम्बन्धी वस्तुगत जानकारी

• वेद्व्यासको जन्म तनहुँको दमौलीमा भएको थियो। महर्षि वेद्व्यासद्वारा रचित महाभारत लाई - पञ्चमवेद पनि भनिन्छ। महाभारत, अठार पुराण, अठार उपपुराणका स्रस्टा महर्षि वेदव्यास हुन्। पुराणमा उल्लेख भएअनुसार वशिष्ठ ऋषि को जन्म वेश्याबाट, भारद्वाजको जन्म शुद्रिनिबाट भएको थियो। यसै गरी वेदव्यास को जन्म - मत्स्यगन्धा (माझीकी छोरी) बाट भएको हो। महापुराण मा अठार हजार श्लोक छन्। श्रीमदभागवत महाभारतको भीष्म पर्व अन्तर्गत पर्छ।
• पाण्डवहरू कुरुवंशका थिए। व्यासको आशिर्वादले अम्बिका र अम्बालिकाबाट क्रमश ; धृतराष्ट्र र पान्डु को जन्म भएको थियो। धृरतराष्ट्र र पाण्डुका बाबु विचित्रविर्य हुन्। अन्धा धृरतराष्ट्रलाई युद्ध को वर्णन सुनाउने - सञ्जय थिए। धृरतराष्ट्रका सञ्जय सारथी थिए।
• महाभारतको युद्ध भएको ठाउँलाई कुरुक्षेत्र भनिन्छ। महाभारतको युद्धमा कौरवको पक्ष लिई लड़ने राजा जरासन्धलाई भिमसेनले खुट्टा फट्टाई चिरेर मारेका थिए।
• कौरवका कुल गुरु कृपाचार्य हुन्। कौरवका मामा शकुनी हुन्। शकुनीका छोरा उलुकहुन्। महाभारत युद्धको अन्त्यमा सहदेवले शकुनी को बध गरेका थिए।
• भिष्मपितामहको अर्को नाम देवव्रत हो। भिष्मपितामहका बाबूको नाम संताणुथियो।
• धृतराष्ट्रका सय भाई छोराहरू मध्ये पाण्डवको पक्षमा गई युद्ध मा सहभागी हुने युयुत्सु हुन्।
• अत्रिऋषिकी छोरी अपाला हुन्।
• द्रौपदीका दाजु धृष्टधुम्न हुन्। द्रौपदीको वास्तविक नाम कृष्णा हो। पौराणिक कथाअनुसार द्रौपदी अग्निकुण्डबाट पैदा भएको मानिन्छ। पुराणमा अयोनिज नारी द्रौपदी र सीतालाई भनिन्छ। द्रौपदी हरण गर्ने सिन्धु देशका राजा जयद्रथ (दुर्योधनकी बहिनी दु:शलाका पति) हुन। महाभारतमा द्रौपदीको सारी खिच्ने व्यक्ति - दुशासन थिए। द्रौपदी बाहेक अर्जुनकी अर्की पत्नी चित्रांगदा थिइन।
• अघिल्लो जन्ममा स्त्री र पछिल्लो जन्ममा पुरुष हुने महाभारतका पात्र शिखण्डी हुन्।
• अस्वत्थामा द्रोणाचार्य का छोरा हुन्। पाँच पाण्डवलाई सुतेको अवस्थामा मार्ने व्यक्ति - अश्वत्थामा थिए। द्रोणाचार्य र द्रुपद्का धनुर्विद्यागुरु - अग्निवैश्य थिए। द्रोणाचार्यर कृपाचार्यबीच द्रोणाचार्य (भिनाजु), कृपाचार्य (साला) नाता पर्थ्यो।
• दानवीर भन्नाले - कर्ण लाई बुझाउँछ।
• ग्रन्धकार ऋषि भनी चिनिने ऋषि वेदव्यास हुन्। महर्षि वेदव्यासलाई अर्को नाम द्वैपायनले चिनिन्छ। वेदव्यासका बाबु र आमाको नाम पराशर ऋषि र मत्स्यगन्धा (सत्यवती), वशिष्ठ ऋषि - अप्सरा उर्वसीका छोरा थिए। वेदव्यासकी पत्नी पिंगलाहुन्।
• परशुराम ऋषि जमंदग्नी का छोरा थिए। परशुरामका बाबु जमदग्नि हुन्, आमा - रेणुका हुन्।
• कृष्णले मामाकंसलाई मारेपछि मथुराका राजा उग्रसेन भएका थिए। शनिका बाबु सूर्य हुन् भने आमा छाया हुन्।
• भिमसेन का छोरा घटोत्कचक हुन भने घटोत्कचकका छोरा - पर्वरिक हुन्। घटोत्कचकी आमा हिडिम्बा हुन।
• नहकुलका छोराको नाम शतानिक हो।
• अज्ञातवासमा रहँदा युधिष्ठिरको नाम कंक, भिमको नाम - वल्लभ, अर्जुनको नाम वृहन्नला थियो। नकुललाई ग्रन्थिक रसहदेवलाई - तन्त्रिपाल भनी चिनिन्थ्यो।
• पौराणिक युगका महान आविष्कारकर्ता तथा शिल्पशास्त्रका मर्मज्ञ मानिने विश्वकर्मा, उनकी पत्नी को नाम - रचना हो।
• महाभारतको युद्ध पश्चात पाण्डव पक्षका ७ जना बाँचेका थिए भने कौरव पक्षका ४ जना बाँचेका थिए।
• कलियुगको प्रारंभ - राजा परीक्षित को पाला देखि भएको हो। परीक्षितलाई सर्वप्रथम श्रीमदभागवत गीता सुकदेवले सुनाएका थिए।
• महाभारतमा वर्णित इन्द्रप्रस्थ सहर हालको नयाँदिल्ली ठाउँमा पर्छ।